MONDNEUSMASKERS (THIP 2003–4)

Vraag:

Aan welke eisen moeten mondneusmaskers voldoen, die worden gebruikt bij de verpleging c.q. behandeling van een patiënt met tuberculose of SARS ( Severe Acute Respiratory Syndrome).

Antwoord:

Tot nu toe worden in de gezondheidszorg twee typen mondneusmaskers gebruikt:

1. het chirurgisch masker
2. een speciaal masker dat wordt gebruikt tijdens de behandeling van TBC patiënten.

Het chirurgisch masker wordt o.a. gebruikt op de operatiekamer en heeft een tweeledig doel: aan de ene kant wordt de patiënt beschermd tegen deeltjes die ondermeer vrij komen tijdens praten, niezen en hoesten door het personeel en aan de andere kant wordt het personeel beschermd tegen bloedspetters en spatten van lichaamsvloeistoffen van de patiënt.

Chirurgische maskers worden getest volgens de Greene & Vesley testmethode om de bacteriological filter efficiency ( BFE) vast te stellen. Er wordt gebruik gemaakt van een box met daarin platen (voedingsbodems). De proefpersoon draagt wel of geen masker en door middel van een gat in de box wordt het woord "tjie" uitgesproken. Door onderzoek van de in de box bevindende eventueel besmette platen, wordt de filter efficiency onderzocht.

Deze test evalueert hoe goed een masker of een chirurgisch masker kan helpen voorkomen dat door de drager uitgeademde bacteriën in de omgeving komen.

De deeltjesgrootte in de BFE testen is "groot" te noemen ( 1-5 micron).

Een masker dat wordt gebruikt tijdens de verpleging van een patiënt met tuberculose of verdenking hierop, noemt men een "Tuberculose masker".

In de richtlijnen van de WIP wordt aangegeven wanneer een chirurgisch masker dan wel een "TBC" masker moet worden gedragen. Dit advies is gebaseerd op de richtlijnen van het CDC. Het CDC schrijft een goedgekeurd N95 masker voor bij tuberculose, wat door de WIP is vertaald in een goed op het gezicht aansluitend mondneusmasker met een filterbereik tot 1 micron. Wereldwijd is er geen uniforme standaard voor ademhalingsbescherming en moeten we dus als gevolg van deze situatie een vertaalslag maken. Het Europese goedgekeurde equivalent, van het Amerikaanse volgens de NIOSH ( 42CFR84) goedgekeurde N95 masker, is een EN149:2001 FFP2 masker. EN149:2001 goedgekeurde maskers kunnen ook aanvullend zijn getest volgens de Greene & Vesly test. Deze informatie is bij de fabrikant te verkrijgen.

Europese wet- en regelgeving 89/686/EEG

In Europa en dus ook in Nederland hebben we te maken met de Europese wet- en regelgeving die specifieke eisen stelt aan ademhalingsbescherming. Zo kennen we de Europese richtlijn 89/686/EEC voor persoonlijke beschermingsmiddelen (P.B.M.). Deze oorspronkelijke Europese richtlijn 89/686 is omgezet in de Nederlandse Arbowet. De richtlijn 89/686 draagt zorg voor het CE-merkteken en de indeling in categorieën. Ademhalingsbeschermingsmiddelen zijn opgenomen in de zwaarste categorie (cat 3) omdat deze bescherming moeten bieden tegen levensgevaar of risico's die leiden tot onherstelbare gezondheidsproblemen of waarvan men de gevolgen niet tijdig kan ontdekken.

EN 149: 2001

Er zijn herbruikbare maskers met verwisselbare filters en disposable (wegwerp) maskers. In de gezondheidszorg komen de eerste niet in aanmerking omdat aan het weer "gebruiksgereed" maken van dergelijke maskers teveel praktische bezwaren kleven. Er worden dus alleen disposable maskers gebruikt. Hiermee kom je dan op EN149:2001 genormeerde maskers uit.

De norm EN149:2001 is de Europese norm voor filtrerende maskers en bevat 3 belangrijke typegoedkeuringen:

1. FFP1,
2. FFP2,
3. FFP3.

FF staat voor filtering facepiece en de P staat voor partikel/deeltje, het getal 1, 2 of 3 geeft het onderscheidend vermogen aan. Alle drie de types zijn goedgekeurd en in de goedkeuring is ook de randlekkage gedefinieerd. De maximale toegestane randlekkage ( dus het lekken langs de randen van het masker) is binnen de EN149:2001 norm bij alle typen 2%.

Behalve de randlekkage heb je ook te maken met de filterlekkage van het filtermedium, (de filterende werking van het maskermateriaal). Dit is bij de FFP1 maximale filterlekkage 20%, de FFP2: 6% en de FFP3: verwaarloosbaar klein (max. 1%).

De totale inwaartse lekkage (TIL), (de randlekkage en het filtermediumlekkage) is bij de FFP-1: 22%, bij de FFP-2: 8% en de FFP-3: 2%.

Het testen van de EN149:2001 maskers

De EN149: 2001 goedgekeurde maskers zijn getest voor de industrie met vloeistoffen zoals Natrium Chloride (NaCl) en Paraffineolie. Hier worden de filters getest met deeltjes met het verschil dat er in de industrie op de werkplek gesproken wordt over concentraties en MAC waarden terwijl we in de gezondheidszorg te maken hebben met andere partikels zoals bacteriën en virussen. Maar met de huidige kennis over filtertechnieken en de fysische eigenschappen van de bacteriedeeltjes (hieronder worden ook de virussen gerangschikt) werken deze filtermaskers op dezelfde manier als in de industrie. Binnen EN149: 2001 wordt getest met deeltjes met een afmeting van ongeveer 0,4-0,6µm. Er is met opzet voor deze deeltjesafmeting gekozen omdat dit de meest moeilijk te vangen deeltjes zijn. Het resultaat is dan ook dat we te maken hebben met zeer efficiënte filtermaskers.

Nieuwe aanbevelingen

In de richtlijn van de WIP wordt voor patiënten, verpleegd in strikte isolatie, een masker aanbevolen met een filterbereik tot 1 micron en goed aansluitend aan het gelaat.

Om te kunnen voldoen aan de Europese regelgeving, met de door de CDC en de WHO aanbevolen en goedgekeurde N95 masker in het achterhoofd, komen we ook voor "TB" bij een FFP2 type masker uit. Dit advies wordt ook gegeven bij de behandeling van patiënten met MRSA, SARS of die hiervan worden verdacht.

Hoe herken ik een goedgekeurd FFP2 masker?

Op een goedgekeurd ademhalingsbeschermingsmasker moeten de volgende gegevens staan: EN149: 2001, FFP2 klasse, en het CE merkteken met een viercijferige code.

Het bovenstaande betekent niet dat het tot nu toe gebruikte chirurgische masker gaat verdwijnen. Ook het chirurgisch masker heeft een CE merkteken (echter volgens de medische richtlijn, MDD) en kan worden gebruikt in de gezondheidszorg (voor toepassingen: zie de inleiding).

Literatuur:

1. Ademhalingsbescherming. M. Brinks, technical affairs supervisor, 3M Nederland.
2. Correspondentie E.M.M. Hagelen, hygiënist biologische agentia. Universitair Medisch Centrum Utrecht.

Voor het maken van deze THIP-DOC heb ik dankbaar gebruik gemaakt van het werk en de waardevolle adviezen van de Heer M. Brinks, technical affairs supervisor, 3M Nederland.

 

Auteur:
Thea Daha
Hygieniste Werkgroep Infectiepreventie.
T(H)IP-DOC - Tijdschrift voor Hygiene en Infectiepreventie

  

 

 

 

Copyright © 2000 Stichting Werkgroep Infectie Preventie
Bijgewerkt op: 28 January, 2013